Bayraktutan Çay Üreticilerinin Meclisteki Sesi Oldu
CHP Artvin Milletvekili Uğur Bayraktutan, Doğu Karadeniz Bölgesinin vazgeçilmez geçim kaynağı olan çay tarımındaki sorunlarının giderilmesi, çay üretiminde ve satışında yaşanan mağduriyetlerin belirlenip, çözüm yollarının tespit edilmesi amacıyla meclise önerge verdi.
Bayraktutan mecliste yaptığı konuşmada; “Dünyada sudan sonra en fazla tüketilen içecek çaydır. ÇAY; Doğu Karadeniz Bölgesinde 758 bin dekar alanda 203 bin üreticinin küçük aile işletmeciliği şeklinde yapılan geçimini temin ettiği tarımsal bir üründür. Doğu Karadeniz de Çay her şey demek, yaşam biçimi ve tarımsal ekonominin can damarını teşkil etmektedir.
ÇAYKUR bölgenin, sektörün ve üreticinin sigortası konumundadır. Üretilen yaş çay iklime bağlı olarak yıllık bin 100 ile bin 250 bin ton arasındadır. ÇAYKUR yaklaşık 650 bin ton yaş çay almakta ve yaklaşık 120 bin ton kuru çay üretmektedir. Özel sektör 500-550 bin ton yaş çay almakta ve açıklanan taban fiyattan alım yapmak yerine daha düşük fiyat ve ödeme seçenekleri ile üreticiden ürün almayı tercih etmektedir. Bu durum üreticinin zarar etmesine neden olmakta, hammaddeyi düşük maliyetle alma çabası sonucu düşük maliyetle kuru çay satışına yönelmeleri, üreticiye % 7-10 karşılığında kuru çay vermeleri kuru çay piyasasında haksız rekabet ortamı oluşturmaktadır. Sonuçta ÇAYKUR ve Özel sektörün piyasası birlikte zarar görmektedir
Mevcut 758 bin dekar çay tarım alanlarının yüzde 65’i Rize, yüzde 21’i Trabzon, yüzde 11’i Artvin ve yüzde 3’ü ise Giresun-Ordu İlleri sınırları içinde yer almaktadır. Çay tarımı ile 203 bin üretici uğraşmakta ve üreticilerin yüzde 61’i Rize, yüzde 24’ü Trabzon, yüzde 9’u Artvin, yüzde 6’sı Giresun-Ordu İllerinde bulunmaktadır. Bölgede Çay sektöründe yaklaşık 200’e yakın fabrika bulunmaktadır. Bunların 46’sı ÇAYKUR 155’i özel sektöre aittir.
Çay, Doğu Karadeniz Bölgesinin coğrafi ve iklim yapısına uygun bölge ekonomisi için vazgeçilmez sosyo-ekonomik yönü olan bir bitkidir. Bölge insanının gelirini arttırmak ve göç olaylarının önüne geçebilmek için çay tarımı ve sektör sorunlarının çözümü için kısa ve uzun vadeli programlar hayata geçirilmeli, sürdürülebilir çay tarımı için çaya alternatif aramak yerine daha kaliteli yaş çay yetiştirmeli ve kaliteli çay ürünleri tüketiciye sunulmalıdır. Bahçeden başlayarak kalite arttırıcı gelir arttırıcı projeler hayata geçirilmelidir. İşletmeler yaş çay ürünü alımlarında çalışan personeli yıl boyunca daimi çalıştırılmalı bahçeler sürekli gözetim altında tutulmalı, yaş çay alımları konusunda uzman personeller tarafından gerçekleştirilmelidir.
Ülkemizde ekolojik dengenin korunarak, tarımda sürdürülebilirliğin sağlanması, tüketiciye güvenilir, kaliteli ürünlerin sunulması, gelecek nesillere yaşanabilir bir Dünya bırakmak amacıyla organik ürünlerin üretimi ve tüketiminin yaygınlaştırılarak, organik tarımsal üretim tabana yayılmalı, pazarlamada; sektörün paydaşları tarafından öncelikli hedefler arasında olmalıdır.
Sonuç olarak Dünya nüfusunun yaklaşık 8 milyar olduğu düşünülürse tarımsal üretim vazgeçilemez bir ihtiyaçtır. Doğu Karadeniz Bölgesinde tarım alanı olabilecek topraklar kıttır. Ülkemiz ekonomisinde önemli yeri olan Doğu Karadeniz Bölgesinin vazgeçilmez ürünü Çay’ın desteklenmesi gereken katma değer ve istihdam yaratan önemli bir sektördür. Doğu Karadeniz Bölgesinde Çay üretimi devam ettirilmeli, Çayda mamul ürünlerin üretimine yatırımlar arttırılmalı ve pazarlanmasına önem verilmelidir.
Çay, Türk halkının temel gıda maddesi haline gelmiştir. Yaşamın her anında çay içilmektedir. Çay sosyal bir muhabbet aracına dönüşmüştür. Böyle bir ilgiye maruz kalan üründe uygulanan KDV oranları çayı olumsuz yönde etkilemektedir. Sektöre rekabet şansı yaratmak amacıyla diğer temel gıda maddelerinde olduğu gibi çayda da KDV %1’e indirilmelidir. Eğer çay sektöründe KDV oranı düşürülürse kayıt dışılığın önemli oranda azalacağı muhakkaktır.
Sektörün temel sorunlarının başında kaçak çay geliyor. Türk halkının sağlığını ciddi şekilde tehdit etmesine rağmen kaçak çaylar özellikle doğu bölgesi halkımız tarafından hala daha önemli oranda rağbet görmektedir. Kaçak çay insan sağlığını da ciddi şekilde tehdit etmektedir. Yurda kaçak ve kontrolsüz olarak giren kuru çaydan sağlanan rantın üzerine hükümet ciddiyetle gitmeli ve sonlandıracak önlemleri aciliyetle almalıdır. Çay kaçakçılığı sonlandırılamadığı sürece Türk çay sektörünün aydınlık yarınlara ulaşması çok zordur.
ÇAYKUR yeni fabrikalar kurmamakta ama özel sektör her geçen gün yeni fabrikalar açmaktadır. Bu durum ÇAYKUR’un büyümeyi değil, küçülmeyi hatta özelleşmeyi tercih edecek yorumlarına neden olmaktadır. Ayrıca ÇAYKUR’un kontenjan uygulaması bölge insanından birçok sorunları doğurmuş ve tek geliri olan çay üreticisi çaylarını ÇAYKUR’a satamamış ve özel sektöre kuru çay karşılığında veya bir yıl sonra ücretlerini almak koşulu ile yarı fiyatına satmaya mecbur bırakılmıştır. Bu sorunu ortadan kaldırılması için Çay üreticisi ÇAYKUR’un kontenjan ve kota uygulamasından vaz geçmesini yada özel sektöre de taban fiyatı belirleyip uyması yönünde gerekli yaptırımlarda bulunulmasını beklemektedir. Ayrıca çay ile 12 ay geçimini sağlayan çay üreticisine yaş çay taban fiyatlarının geçmiş yıllara göre en az %50 iyileştirilmesi ivedilikle gerekmektedir. Mevcut taban fiyat 12 ay yaşamını çay tarımı ile idame eden çay üreticisini karşılamamakta ve çay tarımı gün geçtikçe değerini kaybetmektedir. Bu nedenle çay tarımını bırakan vatandaşlarımız geçimini sağlamak adına bölgeden göç etmektedir. O nedenledir ki Doğu Karadeniz ve ülke ekonomisi için çay tarımı özendirilmeli ve yaş çay alım taban fiyatları arttırılmalıdır. Bu durum sosyo-ekonomik anlamda çok önem arz etmektedir. Özet gerekçe: Çay, Doğu Karadeniz Bölgesinin coğrafi ve iklim yapısına uygun bölge ekonomisi için vazgeçilmez sosyo-ekonomik yönü olan bir bitkidir. Bölge insanının gelirini arttırmak ve göç olaylarının önüne geçebilmek için çay tarımı ve sektör sorunlarının çözümü için kısa ve uzun vadeli programlar hayata geçirilmeli, sürdürülebilir çay tarımı için çaya alternatif aramak yerine daha kaliteli yaş çay yetiştirmeli ve kaliteli çay ürünleri tüketiciye sunulmalıdır. Bahçeden başlayarak kalite arttırıcı gelir arttırıcı projeler hayata geçirilmelidir. İşletmeler Yaş çay ürünü alımlarında çalışan personeli yıl boyunca daimi çalıştırılmalı bahçeler sürekli gözetim altında tutulmalı, Yaş Çay alımları konusunda uzman personeller tarafından gerçekleştirilmelidir. Çay, Türk halkının temel gıda maddesi haline gelmiştir. Yaşamın her anında çay içilmektedir. Çay sosyal bir muhabbet aracına dönüşmüştür. Böyle bir ilgiye maruz kalan üründe uygulanan KDV oranları çayı olumsuz yönde etkilemektedir. Sektöre rekabet şansı yaratmak amacıyla diğer temel gıda maddelerinde olduğu gibi çayda da KDV %1’e indirilmelidir. Eğer çay sektöründe KDV oranı düşürülürse kayıt dışılığın önemli oranda azalacağı muhakkaktır. Sektörün temel sorunlarının başında kaçak çay geliyor. Türk halkının sağlığını ciddi şekilde tehdit etmesine rağmen kaçak çaylar özellikle doğu bölgesi halkımız tarafından hala daha önemli oranda rağbet görmektedir. Kaçak çay insan sağlığını da ciddi şekilde tehdit etmektedir. Yurda kaçak ve kontrolsüz olarak giren kuru çaydan sağlanan rantın üzerine hükümet ciddiyetle gitmeli ve sonlandıracak önlemleri aciliyetle almalıdır. Çay kaçakçılığı sonlandırılamadığı sürece Türk çay sektörünün aydınlık yarınlara ulaşması çok zordur.
ÇAYKUR yeni fabrikalar kurmamakta ama özel sektör her geçen gün yeni fabrikalar açmaktadır. Bu durum ÇAYKUR’un büyümeyi değil, küçülmeyi hatta özelleşmeyi tercih edecek yorumlarına neden olmaktadır. Ayrıca ÇAYKUR’un kontenjan uygulaması bölge insanından birçok sorunları doğurmuş ve tek geliri olan çay üreticisi çaylarını ÇAYKUR’a satamamış ve özel sektöre kuru çay karşılığında veya bir yıl sonra ücretlerini almak koşulu ile yarı fiyatına satmaya mecbur bırakılmıştır. Bu sorunu ortadan kaldırılması için Çay üreticisi ÇAYKUR’un kontenjan ve kota uygulamasından vaz geçmesini yada özel sektöre de taban fiyatı belirleyip uyması yönünde gerekli yaptırımlarda bulunulmasını beklemektedir. Ayrıca çay ile 12 ay geçimini sağlayan çay üreticisine yaş çay taban fiyatlarının geçmiş yıllara göre en az %50 iyileştirilmesi ivedilikle gerekmektedir. Mevcut taban fiyat 12 ay yaşamını çay tarımı ile idame eden çay üreticisini karşılamamakta ve çay tarımı gün geçtikçe değerini kaybetmektedir. Bu nedenle çay tarımını bırakan vatandaşlarımız geçimini sağlamak adına bölgeden göç etmektedir. O nedenledir ki Doğu Karadeniz ve ülke ekonomisi için çay tarımı özendirilmeli ve yaş çay alım taban fiyatları arttırılmalıdır. Bu durum sosyo-ekonomik anlamda çok önem arz etmektedir.
Yukarıda belirtilen hususlar ışığında Doğu Karadeniz Bölgesinin vazgeçilmez geçim kaynağı olan çay tarımındaki sorunlarının giderilmesi, çay üretiminde ve satışında yaşanan mağduriyetlerin belirlenip, çözüm yollarının tespit edilmesi amacıyla Anayasa’nın 98nci ve içtüzüğümüzün 104ncü ve 105nci maddeleri gereğince Meclis araştırma komisyonu açılmasını saygılarımızla arz ederiz” ifadelerine yer verdi.
|
